De rol van kernwaarden in een organisatie

Kernwaarden zijn de drijvende kracht achter het behalen van organisatiedoelen; ze vormen de ruggengraat van de organisatiecultuur. Wanneer organisaties opereren vanuit goed gedefinieerde kernwaarden, bevorderen ze een sterke cultuur en gedrag dat in lijn is met de visie en strategie van de organisatie. Ingebedde kernwaarden dienen als een brug tussen medewerkers, klanten en de organisatie, en bieden een duidelijke richting. Dit ethische kompas helpt de organisatie koers te houden. Trouw blijven aan deze waarden—als organisatie, als team en als individu—schept duidelijkheid en vereenvoudigt het nemen van beslissingen.

Valkuilen 

Bij het adviseren van organisaties over cultuurtransformatie of het implementeren van duurzame leiderschapsprogramma’s is de eerste stap vaak te beoordelen of kernwaarden duidelijk zijn gedefinieerd. Het formuleren van duidelijke kernwaarden blijkt makkelijker gezegd dan gedaan. 

Wat zijn de meest voorkomende valkuilen bij het definiëren van kernwaarden?

1. Gebrek aan betekenis: Kernwaarden kunnen betekenisloos zijn, te algemeen of gereduceerd tot een poster aan de muur.
2. Gebrek aan verbinding: Werknemers zijn mogelijk niet op de hoogte van de waarden of onduidelijk over het gedrag dat ermee samenhangt.
3. Top-down benadering: Kernwaarden worden vaak uitsluitend door de leiding bepaald en niet gekoppeld aan concrete acties.
4. Gebrek aan afstemming: Organisaties kiezen soms waarden die aantrekkelijk lijken voor klanten, maar niet overeenkomen met de bestaande cultuur. In plaats van strategie rondom waarden te vormen, worden waarden soms gekozen om een vooraf bepaalde strategie te ondersteunen.

In deze gevallen kunnen kernwaarden verworden tot een lijst van modewoorden die de gewenste cultuur beschrijven, in plaats van een authentieke representatie van de identiteit van de organisatie. Voorbeelden van vaak genoemde kernwaarden zijn:

• Kwaliteit
• Innovatie
• Klantgerichtheid
• Integriteit
• Maatschappelijke verantwoordelijkheid 

Op het eerste gezicht lijken deze waarden onomstreden. Uiteraard streeft elke organisatie naar kwaliteit en innovatie, maar alleen het opsommen van deze termen inspireert werknemers nauwelijks of stuurt hun gedrag niet. Zonder duidelijke definities en tastbare voorbeelden worden deze woorden clichés.

Kernwaarden tot leven brengen

Kernwaarden zijn meer dan woorden; ze komen tot leven door verhalen en acties. Bijvoorbeeld, een anekdote over een werknemer die alles op alles zette om een klantpresentatie voor te bereiden toen een collega ziek werd, spreekt boekdelen over waarden zoals klantgerichtheid en teamgeest. Dergelijke praktijkvoorbeelden maken kernwaarden tastbaar en actiegericht.

Om kernwaarden betekenisvol te maken, moeten organisaties:

1. De waarden verfijnen: definieer precies wat elke kernwaarde betekent voor de organisatie. Betrek medewerkers bij discussies om gedeeld begrip en afstemming met dagelijkse praktijken te waarborgen.
2. Waarden koppelen aan gedrag: Identificeer de houdingen en acties die elke waarde belichamen, om duidelijkheid en verantwoordelijkheid te creëren. Doe dit het liefst per team of afdeling.
3. Effectief communiceren: Deel de waarden consequent op alle niveaus van de organisatie, via zowel top-down als bottom-up benaderingen. Benoem ambassadeurs die deze waarden belichamen om voorbeelden te stellen en ze via verschillende kanalen te promoten.

Deze bewuste aanpak zorgt ervoor dat het ethische kompas, vertegenwoordigd door de kernwaarden van de organisatie, zowel de organisatie als haar medewerkers effectief stuurt. Hoewel strategieën en doelen kunnen evolueren, blijven kernwaarden—samen met missie en visie—stabiel en dienen ze als basis voor lange termijn richting en besluitvorming.

Zoals Peter Drucker ooit zei: “Culture eats strategy for breakfast.” Kernwaarden verankeren de cultuur die uiteindelijk het succes van de organisatie aandrijft.

Persoonlijk leiderschap: jouw ethische kompas definiëren

Wat kun je doen als de kernwaarden van jouw organisatie slecht zijn gedefinieerd of slecht worden gecommuniceerd? Ga het gesprek aan. Als leidinggevende kun je de toon zetten door een duidelijke missie voor jouw team te creëren en gezamenlijk teamwaarden te definiëren.

Zelfbewustzijn en sterk persoonlijk leiderschap zijn kritieke succesfactoren voor effectieve teamsamenwerking. Onderzoek toont keer op keer aan dat leidinggevenden de grootste impact hebben op de productiviteit, betrokkenheid en werktevredenheid van een team. Helaas is de invloed van leiderschap vaak meer negatief dan positief, wat leidt tot demotivatie, stress, burn-out en verloop van werknemers.

De basis van effectief leiderschap

Effectief leiderschap begint met persoonlijk leiderschap. Het invloedrijke werk van Stephen Covey, waaronder The 7 Habits of Highly Effective People, benadrukt dat persoonlijk leiderschap de sleutel tot succes is. Covey stelt dat duurzaam succes niet voortkomt uit oppervlakkige vaardigheden, maar uit authentiek gedrag dat geworteld is in iemands kernwaarden.

Persoonlijk leiderschap ontwikkelen houdt in:

1. Zelfreflectie: Begrijpen wie je werkelijk bent en je acties afstemmen op je kernwaarden.
2. Innerlijke groei: Erkennen dat vaardigheidsontwikkeling secundair is aan persoonlijke groei. Verworven vaardigheden, zoals communicatietechnieken, hebben alleen blijvende impact wanneer ze in lijn zijn met authentieke waarden.
3. Authenticiteit: Leiderschap dat voortkomt uit authenticiteit bevordert vertrouwen en geloofwaardigheid, zowel binnen organisaties als in persoonlijke relaties.

Covey’s principes van persoonlijk leiderschap

Covey schetst drie fundamentele gewoonten voor het bereiken van zelfbeheersing:

1. Wees proactief: neem verantwoordelijkheid voor jouw acties en keuzes.
2. Begin met het eind in gedachten: stel duidelijke doelen en stem je dagelijkse activiteiten af op jouw ultieme doelstellingen.
3. Belangrijke zaken eerst: geef prioriteit aan taken die bijdragen aan je langetermijnvisie.

Deze gewoonten leiden tot onafhankelijkheid en zelfredzaamheid, en stellen leiders in staat persoonlijke uitdagingen te overwinnen. De volgende drie gewoonten richten zich op samenwerking en het bereiken van gedeelde doelen:

4. Denk win-win: streef naar wederzijds voordelige oplossingen in relaties.
5. Begrijp eerst, voordat u begrepen wordt: stimuleer empathie en effectieve communicatie.
6. Synergie: benut verschillen om resultaten te creëren die groter zijn dan de som van individuele bijdragen.

De zevende gewoonte, “Houd de zaag scherp,” benadrukt continu leren en persoonlijke vernieuwing, wat zorgt voor duurzame groei en energie.

De 7 eigenschappen van effectief leiderschap

Ethisch kompas

Om authentiek en effectief leiding te geven is het van belang duidelijkheid te scheppen over je doelstellingen. Wanneer je gedrag in lijn is met jouw waarden en doelen, brengt je energie en focus die het team vooruit drijft. Omgekeerd kan het loskoppelen van je doel leiden tot ontevredenheid en verminderde prestaties—zowel voor jezelf als voor het team.

Reflecteer op deze vragen om jouw persoonlijke ethisch kompas te definiëren:

1. Welke waarden zijn het belangrijkst voor jou als leidinggevende?
2. Welke activiteiten brengen jouw beste kwaliteiten naar voren?
3. Welke impact wil je hebben op anderen?
4. Wat geeft jouw werk betekenis?
5. Waarom zouden anderen ervoor kiezen jouw leiderschap te volgen?
6. Welke erfenis wil je graag achterlaten?

Gebruik deze reflecties om een persoonlijk leiderschapsmanifest op te stellen dat jouw visie en waarden verwoordt. Dat manifest zal jouw acties leiden en degenen aan wie je leiding geeft  inspireren.

Persoonlijke en organisatie waarden op één lijn brengen

Organisatorische kernwaarden moeten op alle niveaus resoneren, te beginnen bij het leiderschap. Wanneer je jouw team wil coachen naar de beste versie van zichzelf, dan vereist dat een dienende leiderschapsstijl en een diepgaand zelfbewustzijn.

Reflecteer op deze vragen om de afstemming tussen jouw waarden en die van de organisatie te onderzoeken:

1. Wat is mijn missie voor dit team? Wat zijn mijn kernwaarden?
2. Hoe sluiten mijn waarden aan bij de waarden van de organisatie?
3. Wat zijn de kernwaarden van mijn team?
4. Hoe goed begrijp ik de waarden van individuele teamleden?

Als je een gebrek aan begrip of afstemming ontdekt, overweeg dan teamsessies te organiseren om deze onderwerpen te bespreken. Een sfeer van vertrouwen en openheid creëren stelt de teamleden in staat hun verhalen te delen en diepere verbindingen te maken. Wanneer wederzijds begrip en veiligheid zijn gewaarborgd, zullen de samenhang en effectiviteit van uw team floreren.

Door voort te bouwen op gedeelde waarden, zowel persoonlijk als organisatorisch, zorg je ervoor dat jouw ethisch kompas—en dat van je team—je naar betekenisvol en blijvend succes leidt.